Günümüzdeki Sanat Piyasası Nasıl Oluştu ?

Sanat piyasası nedir? Bazı eserler çok pahalıyken bazıları neden satılamaz? Bu piyasanın dinamikleri nelerdir? Gibi çeşitli sorular zaman zaman biz sanatseverlerin kafasını kurcalayabilmektedir.

Bu nedenle, bu yazımda günümüz sanat piyasasının nasıl oluştuğuna ışık tutmak istiyorum.

Aslında sanatın ortaya çıktığı andan itibaren bir sanat piyasasının varlığından söz edilebilir ancak modern zamanlara kadar sanat eserleri soylulardan oluşan belirli bir kitlenin erişimine sunuluyor ve sipariş usulü üretiliyordu.

Modernizmle birlikte, sanat daha geniş kitlelere sunulmaya; sanatçılar ise kendi istekleri doğrultusunda eserler üretmeye başlamışlardır.

Ayrıca, bu dönemlerde orijinal sanat eserleri satın alamayan sanatseverler için reprodüksiyonlar ve baskıların da üretiminin artmasıyla sanat eseri satın almak isteyen daha büyük bir kitle oluşmaya başlamış, sanat eserleri de estetik değerinden sıyrılarak ticari bir ürüne evrilmeye başlamıştır.

Günümüzdeki haliyle bir sanat piyasasından söz etmek için ise İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar gitmek gerekmektedir.

Bu dönemde Amerikalıların büyük paralar ödeyerek sanat eseri satın alımları yapmaya başlamalarıyla modern sanat piyasası oluşmuştur.

Bu nedenle aslında sanat piyasasının oldukça yakın bir geçmişte oluştuğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Günümüzde ise artık fiziksel üretimden sıyrılarak dijital sanat eserlerinden ve NFT’lerden söz etmeye başlamış durumdayız.

Sanat piyasasının başlıca aktörleri ise sanatçılar, koleksiyonerler, galeri/müzeler, sanat simsarlarıdır.

Eserlerin fiyatlanmasında da bu aktörlere bağlı çeşitli faktörler devreye girmektedir.

Alıcılar günümüzde ticari sebeplerin yanı sıra duygusal veya estetik sebeplerle de sanat eseri alımı yapabilmektedir.

Dolayısıyla büyük ve önemli koleksiyonerlerin zevkleri eserlerin fiyatlanmasında önemli rol oynamaktadır.

Bunu bir moda anlayışına benzetmek hiç de yanlış olmayacaktır, zira dönemsel olarak önemli alıcılar tarafından alınan eserlerin tarzına benzer sanat eseri üreten sanatçıların da eserlerinin fiyatlarının arttığını gözlemlemek mümkündür.

Tabii, burada tam tersinin yaşanması da olasıdır. Artık önemli koleksiyonerler tarafından elden çıkarılan eserlerin fiyatları düşmekte ve paralelde, bu tarza benzer tarzda eser üreten sanatçıların eserlerinin fiyatları da dalgalanmaya başlamaktadır.

Piyasa gözüyle bakıldığında ise fiyatlamalar bize estetik nedenlerin yerine ticari kaygıların alımlara yön verdiğini göstermektedir.